Yemek yardımı için sınır var mı? (1)

Çalışanlara yapılan yemek yardımları hakkında yazdığım yazıların ardından sorular gelmeye devam ediyor. Konunun mevzuat boyutu, özellikle de muvazaalı uygulamalar en çok merak edilen konular arasında. Bu sebeple bugünkü yazımı bu konuya ayırdım.

Oldukça riskli bir alan

Bu konuda ilk olarak belirtilmesi gereken husus bu uygulamaların sosyal güvenlik mevzuatı bakımından oldukça riskli bir alanı işaret ettiği. Hangi uygulamaların muvazaalı uygulama tanımı içerisine girebileceğini doğru bir şekilde tespit edebilmek için 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ilgili maddelerinin, bunların gerekçelerinin, Kanun görüşmeleri esnasında Meclis’te yapılan tartışmaların ve bu Kanuna dayanarak çıkarılan ikincil mevzuatın iyi bir şekilde tahlil edilmesi gerekmektedir.

5510 Sayılı Kanunun 80. maddesine göre:

– Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları… Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları… prime esas kazanca tabi tutulmaz.

– Yukarıda belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.

İlgili SGK genelgesine göre ise:

– Yemek bedelinin asgari ücrete ilave olarak verilmesi gerekmektedir.

– Yemek bedeli adı altında sigortalılara (bir diğer deyişle çalışanlara nakit olarak verilen), veya sigortalılar için üçüncü kişilere (bir diğer deyişle catering hizmeti veren kuruluşlar, yemek kartı hizmeti veren kuruluşlar, bankalar, ödeme hizmeti sunan kuruluşlar, anlaşmalı lokantalar vb.) yapılan her türlü ödemelere ilişkin muvazaalı durumların tespit edilmesi halinde kurumun prim kaybı işverenlerden gecikme zammı ve cezası ile tahsil edilecektir.

– İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla, sigortalılara yemek bedeli adı altında nakden yapılan ödemelerin günlük asgari ücretin yüzde 23,65’inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

– İşverenlerce sigortalılar için işyeri veya müştemilatı dışında kalan yerlerde üçüncü kişilere yemek bedeli adı altında fatura karşılığı nakden ödeme yapılması halinde günlük brüt asgari ücretin yüzde 23,65’inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Amaç beslenme olmalı

Yukarıda kısaca özetlemeye çalıştığım hukuki çerçeveden de anlaşılabileceği üzere Kanun Koyucunun 5510 sayılı Kanun çerçevesinde koruduğu hak beslenme amacıyla restoran, lokanta, market ya da büfe gibi yerlerde yemek ve tüketime hazır gıda temini için kullanılabilen yemek yardımlarına ilişkindir.

Devam edeceğiz…